جلسه دفاع از رساله خانم محبوبه زارع¬زاده مهریزی - گروه مهندسی منابع آب
خلاصه خبر: ارزیابی نقش همکاری های ترکیبی آبی و تجای ایران- افغانستان در بهره برداری از رودخانه هیرمند با استفاده از رویکرد تئوری بازی جلسه دفاع از رساله :محبوبه زارعزاده مهریزی گروه: مهندسی منابع آب عنوان رساله:ارزیابی نقش همکاریهای ترکیبی آبی و تجای ایران- افغانستان در بهرهبرداری از رودخانه هیرمند با استفاده از رویکرد تئوری بازی ارائه کننده:محبوبه زارعزاده مهریزی استاد راهنمای اول (اصلی) : آقای دکتر سعید مرید استاد راهنمای دوم : آقای دکتر فرشاد فاطمی استاد مشاور اول : آقای دکتر کاوه مدنی استاد ناظر داخلی:آقای دکتر علی باقری استاد ناظر داخلی:آقای دکتر حبیب الله موسوی استاد ناظر خارجی : آقای دکتر حامد قدوسی استاد ناظر خارجی:آقای دکتر بنفشه زهرایی نماینده تحصیلات تکمیلی: آقای دکتر علی باقری مکان : آمفی تئاتر شماره 1 تاریخ: 95/11/23 ساعت: 8:30 چکیده رودخانههای بینالمللی از نظر هیدروپولیتیکی به دلیل وجود منافع متعارض و نامتقارن بین کشورهای حاشیه خود، همواره بستری برای بروز چالشها و اختلافات آنها بودهاند. در عین حال این بستر با تمهیداتی عقلایی، میتواند به فرصتهایی برای همکاری و تعامل تبدیل گردند. این مهم هدف تحقیق حاضر را رقم میزند که در آن تلاش دارد تا روششناسی و چارچوبی برای تعاملات و مذاکرات آبی در حوضههای آبریز بینالمللی، در ترکیب با دیگر حوزههای اقتصادی را ارائه دهد. منطقه مطالعاتی این تحقیق رودخانه هیرمند- مشترک بین ایران و افغانستان- میباشد که از این قاعده مستثناء نبوده است. بررسی سوابق نشان میدهد که طی بیش از یک قرن، همواره مذاکرات آبی دوکشور استراتژی یکسانی را تجربه کرده، هرچند ممکن است گاهی تاکتیکهای متفاوتی به کار گرفته شده باشد. بدین معنا که موقعیت بالادستی افغانستان همواره جهتگیری مذاکرات و نتایج آن را تعیین کرده و ایران همواره از موضع کشور پائین دست درکنار میز مذاکره قرار گرفته است. لذا، با توجه به آنچه که هدف تحقیق اعلان شد، نیاز است تا دیگر استراتژیها نیز مورد ارزیابی قرارگیرند. بررسی روابط دو کشور نشان میدهد که هماکنون مناسبات آنها در حوزههایی مانند راه، انرژی، بنادر، اشتغال و انتقال تکنولوژی فعال میباشد. اما این فعالیتها بطور مجزا و انتزاعی در جریان هستند و هیچگاه بررسی نشده که چه ظرفیتی برای اثرگذاری بر تعاملات حوزه آبی دوکشور میتوانند داشته باشد. به منظور انجام این بررسیها، چارچوبی لازم خواهد بود که بتواند توان لازم برای تلفیق سیاستگذاریهای اقتصادی با مذاکرات آبی را برخوردار باشد و در عین حال برنامههای توسعه افغانستان بخصوص در بخش کشاورزی را شبیهسازی نموده و تاثیر آن بر نتایج مذاکرات چند حوزهای را مورد ارزیابی قرار دهد. برای این سه بخش به ترتیب مدل اقتصادی تعادل عمومی محاسبه پذیر (CGE)[1]، تئوری بازیها و مدل شبیهسازی SWAT[2]در تلفیق با روشهای ماهوارهای مورد استفاده قرار گرفته است. مدلهای CGEاین امکان را فراهم میآورد تا نقش سیاستهای تشویقی و غیر تشویقی ایران بر اقتصاد افغانستان در سطح کلان مورد ارزیابی قرار گیرد. تئوری بازیها چارچوبی را برای مذاکرات دوطرف با توجه به راهبرد مذاکرات و میزان پیامد آنها در هر راهبرد مشخص میکند. نهایتا، ازآنجاکه افغانستان برنامههای توسعه خاص خود را دارد، این برنامهها میتواند نتایج مذاکرات را تحت الشعاع قرار دهند که بررسی آن در این روششناسی گنجانده شده است. فوق براساس سه سیاست تشویقی و غیر تشویقی در حوزههای تجاری (افزایش و کاهش تعرفههای گمرکی ایران بر افغانستان تا 30%) ، کشاورزی (کمک به افزایش بهرهوری کشاورزی افغانستان تا 30%) و حملونقل (کاهش حجم ترانزیت از ایران به افغانستان تا 30%) مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که سیاستهای فوق میتواند ظرفیت دریافت آب مازاد بر تفاهم نامه را تا حدود 1 میلیارد متر مکعب افزایش دهد. همچنین، نوع سیاستهای تشویقی و غیرتشویقی مورد بررسی گویای آن بود که تفاوت معنیداری در میزان رهاسازی آب از افغانستان را سبب نمیشود، اما پیامدهای کاملا متفاوتی برای این کشور به همراه خواهد داشت. بطوریکه سیاستهای تشویقی موجب افزایش پیامد این کشور نسبت به شرایط موجود میشود، آنچه که هدف تحقیق و رسیدن به بازی برد-برد بوده است. اما اعمال سیاستهای غیرتشویقی، به نحوی عمل میکنند که تنها در شرایط خاصی امکان جبران آن و رسیدن به شرایط موجود را برای افغانستان میتواند سبب گردد. واژههای کلیدی:حوضه آبریز هیرمند، مذاکرات آبی، مذاکرات چند حوزهای، مدلهای تعادل عمومی، نظریه بازی، مدل SWAT 19 بهمن 1395 / تعداد نمایش : 4843
|